७४ भीष्मको अन्त्य: १०औँ दिनको युद्ध

७४ भीष्मको अन्त्य

१०औँ दिनको युद्ध

( एबं रुपले युद्ध चल्दै गयो अब एकै चोटी १०औँ दिनको युद्धमा पुगौँ, युद्ध नै गर्न नसक्ने गरी भीष्मलाई कसरी सुताईयो )

रत्न मान डंगोल

दशौँ दिनको युद्ध थियो । शिखण्डिलाई अगिल्तिर राखेर अर्जुनले भीष्मलाई आक्रमण गरे । शिखण्डिको बाण भीष्मको छातिमा लागो बेला भीष्मको आँखाबाट ज्वाला निस्क्यो । एकछिनलाई बृद्ध योद्धाको क्रोध आगो जले जस्तै जलेर आयो । उनका आँखाहरु मानौँ शिखण्डिलाई भष्म गर्ने जस्तै भएर उग्रेका थिए । आईमाई भएर जन्मेका शिखण्डिलाई मार्नु योद्धाको लागि अयोग्य ठानि भीष्मले उनिसित नलड्ने निधो गरे । (#॥वास्तवमा शिखण्डि पुरष नै हुन, जन्मँदा स्त्री भएर पनि उनले यौन परिवर्तन गरेका थिए । पुरुष नभएको भए रणक्षेत्रमा युद्ध गर्न कसरी पुग्थे ? स्त्रीलाई ल्याउन पाइन्छ र ? शिखण्डिलाई अगाडि राखेर युद्ध गरेमा मैले बाण चलाउने छैन भनेर भीष्मले नै युधिष्ठिरलाई सिकाएका थिए । किन भने १० दिन सम्मको युद्धमा धेरै निर्दोष सेनाको हत्या भयो, बिनास भयो । पाणडवहरुलाई मार्न नसक्ने मनस्थिति । दुर्योधन प्रति निष्ठावान नरहेकोले वाक्क लागेर भीष्मले मर्नु नै जाति मानेर शिखण्डिलाई अगाडि राख्ने निहु पारेका मात्र हुन् । नत्र इच्छा मरणको वरदान पाएका, परशुरामलाई हराउन सक्नेलाई कस्ले सामना गर्ने ? अधर्मी गद्दार भीष्म !!॥)। जे जस्तो भए पनि भीष्मको अन्त आइसकेको थियो । उनि शान्त भएर बसेका थिए । शिखण्डिले भीष्मको मनको भावनालाई मनन नगरि धमाधम बाणहरु हाने । अर्जुनले पनि आफ्नो मनलाई स्थिर पा-यो । भीष्म चुपचाप बसेकै बेला भीष्मको कवचको कमजोर ठाउँहरुमा अर्जुनले शिखण्डिको पछाडिबाट बाणहरु चलाएर भीष्मलाई ढालेका थिए । मरण त हैन । आफु माथि आइरहेको बाक्लो बाणहरु देखेर भीष्मले हाँसेर दुशासनलाई भने – "आहा ! यी बाणहरु अर्जुनको थियो । शिखण्डिको होइन । किनभने, यी बाणहरुले मेरो अंगमा गंगटोका बच्चाहरुले आफ्नो आमाको शरीर च्याते जस्तै गरी पोलेको छ ।" यसरी पितामहले बाणहरुको परिक्षण गरे । उनले गदा लिएर अर्जुनलाई हिर्काए । त्यसलाई अर्जुनले बाण हानेर टुक्रा टुक्रा पारि दिए । भीष्मले द्वन्द युद्ध गर्ने निश्चय गरेर ढाल तरबार हातमा लिएर रथबाट ओर्ले जस्तो गरे । (#॥ ढोँगि बुढा, नौजवानसंग द्वन्द युद्ध गर्ने ?॥)। तर, ओर्लन नपाउँदै अर्जुनका बाणहरुले ढाल र तरबार दुबैलाई काटी दिए । भीष्मको शरीर भरि बाणहरु यस्तो बाक्लो गरी घोचिदिए कि बाणहरुको बिचमा खालि ठाउँ नै थिएन । भीष्म टाउको लटकाएर तल जमिनमा खस्यो । उनि ढल्दा आकासबाट हेरिरहेका देबताहरुले आदर पूर्बक प्रणाम गरी हात जोडेको थियो । सु-बास्ना र ठण्डा पानीको छिटा सहित मन्द हवा बगेर युद्ध भूमिलाई सुद्ध पारि दिएको थियो । महान (?) तथा भद्र (?) गंगा पुत्र यसरी ढलेका थिए । पृथ्वी र यसका सबै भारलाई पबित्र गर्न गंगाजी पृथ्वीमा आएका थिए । आफ्नै पितालाई खुशि पार्न महान त्याग गरेका (?) , परशुरामको शेखि तोडेका अजित धनुर्धारी भएका, धर्म कार्यमा निस्वार्थ (?) भएका त्यस निरपराधी (?) बीरले दुर्योधनको ऋण तिरे (#॥झूठ ॥)। रणभूमीलाई आफ्नो रगतले पबित्र (?) पारेर मरणान्तकको घाउ भएर युद्ध नसकिए सम्म बाण माथि नै लेटेर बसे । पितामह ढले पछि कौरबहरुको साहस पनि साथै ढलेको थियो ।

 शरीर भरि गाडिएको बाणहरुले गर्दा भीष्मको शरीरले जमिनमा छोएन । घोचिएका बाणहरुले गर्द गौरबको ओछ्यानमा सुतिराखेको जस्तो भएर ऊनका शरीर पहिलेको भन्दा धेरै चहकिलो भएको देखिन्थ्यो । दुबै पक्डले युद्ध बन्द गरे । सबै योद्धाहरु दौडदैँ आए । बाणहरुको ओछ्यानमा सुतेका महान (?) बीरको चारै तिर भिड गरेर जम्मा भए । राजाहरु सबै घोचिएका बाणहरुको ओछ्यान माथि सुतेका भीष्मको वरिपरि टाउको लटकाएर उभिरहे । पितामहले भने - " मेरो टाउकोले आड नपाएर लटकि रहेको छ " । नजिकै उभिएका राजाहरु दौडेर गएर तिकियाहरु ल्याई दिए । त्यस बृद्ध योद्धाले मुसुक्क हाँसेर ती तकियाहरु अस्वीकार गरे । अर्जुनतिर हेरेर भने –"प्रिय पुत्र पार्थ, योद्धालाई सुहाउने तकिया मलाई हालिदेउ " । सो कुरा सुने पछि अर्जुनले तीनवटा बाणहरु मिलाएर भीष्मको लागि टाउको अडाउने तकिया बनाई दिए । त्यस पछि भेला भएका मानिसहरुलाई सम्बिधन गरी भन्यो – "राजाहरु, मेरो शिरलाई अडेस दिन चाहिएको  तकिया अर्जुनका बाणहरु नै थिए । यस तकियाले मलाई आनन्द दिएको छ ।अब म सूर्य उत्तरायण नभए सम्म यसरी रहनु पर्ने छ । मेरो आत्मा त्यस बेला सम्म निस्कि जाने छैन । म जाने बेला नभए सम्म तिमीहरु आएर मलाई हेर्न सक्ने छौ ।" फेरी अर्जुन तिर हेरेर पितामहले भने –""मलाई अत्यधिक प्यास लागेकोछ । खाने पानी ल्याइदेउ ।" अर्जुनले झटपट धनुष उठाएर पितामहको नजिकै एउटा बाण  जमिनमा हाने । त्यस बाणले खनेको प्वालबाट पितामहको मुखैमा पर्नेगरी पवित्र मीठो पानीको धारा बग्यो । (यस्तो त कथामा मात्र हुन्छ – भगवानले यस्तो नियम प्रकृतिमा बनाएको छैन ।) कविको (ब्यास – अथवा सतीदेबीको छोरा – पाण्डु, धृतराष्ट्र र बिदुरको बाउ – बिचित्रबीरबाट सन्तान नहुने भए पछि सतीदेबीले सो काम ब्यासलाई गर्न लगाएका थिए ।)  भनाई छ कि आफ्नो प्रिय पुत्रको प्यास मेटाउन गंगा आफै आएका थिइन् । (सम्झना होस् - राजा सन्तनु र गंगाका पुत्र हुन भीष्म)। भीष्म पानी खाएर खुशि भएका थिए । भीष्मले कौरब राजकुमारहरुलाई बोलाएर भने – "दुर्योधन, तिमी बुद्धिमानी होओस् । मेरो तिर्खा मेटाउन अर्जुनले कसरि पानी ल्यायो तिमीले देखि हाल्यौ । यस लोकमा यस्तो काम अरु कस्ले गर्न सक्छ ? बिलम्ब नगरि पाण्डवहरुसित मिलाप गर । म बित्नुको साथ साथै युद्ध हुन सकोस् ।(#॥यस्तै त भएको थियो॥)। पुत्र, मेरो कुरा सुनेर पाण्डवहरुसित मेल गर ।" (#॥ हे अधर्मी धोखेबाज, एउटा त कारण देउ कि तिमीले पाण्डवहरुको पक्ष किन लिन परेको ? ॥)। पितामहको कुरा सुनेर दुर्योधनलाई खुशि लागेन । सबै राजाहरु आ-आफ्ना शिबिर तिर लागे । (#॥ श्याबास, दुर्योधन ! महाभारतमा तिंमीलाई हारेको भनि देखाए पनि देख्नेले तिम्रै जीत भएको देख्छ ।॥)।

क्रमश:

७५ कर्ण र भीष्म (पाण्डवहरुलाई जिताउने मनसाय कर्णले पनि बुझेको रहेछ । अभागि सोझा दुर्योधनले सबैलाई बिश्वासगरेका थिए ।)            रत्नमान डंगोल